Η αγάπη μου για την ζωολογία δεν ξεκίνησε καθόλου τυχαία. Αλλά να μην τα πολυλογώ, το σίγουρο είναι ότι η Τζέιν Γκούντολ, η ερευνήτρια των χιμπατζήδων έβαλε ανεπανόρθωτα το χεράκι της.
Εάν κάποια στιγμή σας παραπέσει κάποιο έργο της, μη διστάσετε, πάρτε το και για σας και για τα παιδιά σας. Η συναίσθηση ως πολιτισμός είναι ο θεμέλιος λίθος μιας αρμονικής και ανώτερης κοινωνίας, και βάση για να πλάσετε τα παιδιά σας με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν ανθίσουν ως πραγματικοί άνθρωποι! Αισιοδοξώ πως θα τα καταφέρουμε κάποια στιγμή.
Μια και το έφερε η κουβέντα, μια μελέτη ενός πανεπιστημίου (δεν έχει σημασία ποιο) ανέδειξε ότι οι άνθρωποι με υψηλότερο IQ και γενικά οι πιο μορφωμένοι τείνουν να αρέσκονται στην παρέα μιας γάτας (συγγνώμη κυνόφιλοι, δε το είπα εγώ αυτό). Και όταν λέω αυτό μου έρχεται στο μυαλό και η Κόκο ο γορίλας, που είναι και το βασικό θέμα αυτού του άρθρου: Μια γορίλας που είχε σκορ από 70 έως 90 σε διάφορα τεστ IQ, όταν για παράδειγμα ο κύριος Φόρεστ Γκάμπ είχε ένα IQ 75 και κατέληξε με εκατομμύρια στην τράπεζα και πολλά στρέμματα ακινήτων και μπόλικα βραβεία!
Η Κόκο, που γεννήθηκε στις 4 Ιουλίου του 1971 στο Ζωολογικό κήπο του Σαν Φρανσίσκο.
Είχε αρχικά το όνομα Hanabi-ko (δείτε και την ομώνυμη ταινία του απίστευτου Τακέσι Κιτάνο – τον λατρεύω), το οποίο μεταφράζεται σε «παιδί πυροτεχνημάτων» στα Ιαπωνικά. Λόγο ασθένειας διαχωρίστηκε από τους άλλους γορίλες και μεταφέρθηκε στο The Gorilla Foundation στα βουνά της Santa Cruz. Εκεί γνώρισε την καλύτερη της φίλη, την Φρανσίν Πένι Πάτερσον, μια φοιτήτρια ψυχολογίας στο Στάνφορντ που διεξήγαγε ένα πείραμα για το διδακτορικό της πρόγραμμα.
“Η Κόκο είναι σε θέση να γνωστοποιήσει τις απόψεις της και έχει μια ισχυρή αίσθηση για το ποια είναι. Στην πραγματικότητα, όταν ρώτησα την Κόκο αν ήταν ζώο ή άνθρωπος, απάντησε: «Γορίλας καλός άνθρωπος». Υπήρξαν πολλές φορές που η Κόκο με εξέπληττε, με διαφώτιζε και με ενέπνεε, αλλά τίποτα δεν με προϊδέαζε για το πώς θα αντιδρούσε όταν ένα μικρό, γκρίζο ορφανό γατάκι ήρθε να ζήσει μαζί μας. Αυτή είναι η ιστορία της Κόκο με το γατάκι της, τον All Ball. Είναι μια ιστορία στην οποία μια γοριλίνα μας μιλάει για τον εαυτό της σε μια γλώσσα που εκφράζει αγάπη, θυμό, θλίψη και χαρά – και στην ουσία, εμπνέει έναν νέο σεβασμό για όλα τα πλάσματα.
Κάθε χρόνο, κάνω ένα πάρτι για την Κόκο με τούρτα, αφρώδη μηλίτη και πολλά δώρα. Η Κόκο ξέρει τι είναι τα γενέθλια. Όταν ρωτήθηκε τι κάνει στα γενέθλιά της, απάντησε: “Φάτε, πιείτε, γερνάτε.”
Τρεις μέρες πριν από το πάρτι της είπα: «πηγαίνω για ψώνια σήμερα. Τι θέλεις στα γενέθλιά σου»; «Δημητριακά. Καλό ποτό », σημείωσε η Κόκο.«Αλλά τι δώρα θέλεις;» Ρώτησα.
«Γάτα», απάντησε η Κόκο και επανέλαβε, «Γάτα, γάτα, γάτα».
Δεν με εξέπληξε το γεγονός ότι η Κόκο ζήτησε μια γάτα. Διαβάζουμε εδώ και πολλά χρόνια και οι αγαπημένες τις ιστορίες ήταν ο «Παπουτσωμένος γάτος» και τα «Τρία μικρά γατάκια». Όταν διαβάζει την ιστορία των τριών μικρών γατιών που χάνουν τα γάντια τους, η Kόκο καταλαβαίνει ότι η μητέρα τους είναι θυμωμένη και ότι τα γατάκια κλαίνε. «Τρελό», μου δείχνει η Κόκο.
Στα γενέθλιά της έδωσα στην Κόκο τα συνήθη δώρα – χυμό μήλου, μερικά φρούτα, ξηρούς καρπούς και μια κούκλα. Δεν ήθελα να δώσω στην Κόκο μια κούκλα γάτα για παιχνίδι γιατί ήξερα ότι τελικά θα την καταστρέψει.
Τον Δεκέμβριο, έκανα μια λίστα για αυτήν. Έβγαλα περίπου είκοσι φωτογραφίες – φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς (και άλλες νοστιμιές που ταίριαζαν στη διατροφή της), κούκλες, χτένες και κουβέρτες. Κάθε Χριστούγεννα η Κόκο παίρνει μια κάλτσα με πολλά δώρα. Αγαπά τα Χριστούγεννα.
“Τι θες για τα Χριστούγεννα;” ρώτησα καθώς έδειξα στον Κόκο τις φωτογραφίες. Η Κόκο μελέτησε προσεκτικά το φυλλάδιο. Στη συνέχεια, έδειξε μια κούκλα, καρύδια… και μια γάτα!
Όταν ήρθε η ώρα της έδωσα τα χριστουγεννιάτικα δώρα της και συμπεριέλαβα μια γάτα-κούκλα. Η συμπεριφορά της μου είχε φανεί παράξενη και τελικά κατάλαβα: Ήταν δυσαρεστημένη με το χριστουγεννιάτικο δώρο της. Δεν ήθελε μια γάτα-κούκλα. Η Κόκο ήθελε μια πραγματική γάτα.
Ήταν σχεδόν έξι μήνες αργότερα, όταν η Κάρεν, μια από τις βοηθούς μου, έφτασε με τρία γατάκια. Τα γατάκια είχαν εγκαταλειφθεί από τη μητέρα τους. Η Κάρεν έδειξε τα γατάκια στην Κόκο. «Τα λατρεύω», υπέγραψε η Κόκο. Καθώς δείξαμε στην Κόκο τα γατάκια, τα τέσταρε. Όταν συναντά έναν νέο φίλο, φυσάει στο πρόσωπό του. Νομίζω ότι προσπαθεί να τον μυρίσει. Ίσως περίμενε τα γατάκια να ανταποκριθούν αντίστοιχα. Η δοκιμή αγγίγματος εξέπληξε. Τα δυο γατάκια είχαν τρομοκρατηθεί, μάλλον από την όψη της. Το τρίτο γατάκι, ένα καφέ τιγράκι χωρίς ουρά, δεν αντέδρασε καθόλου. “Ποιο θέλεις;” ρωτήσαμε.
”Αυτό”, έγνεψε η Κόκο, δείχνοντας το τιγράκι.
Και την επομένη μέρα που έφεραν ξανά τα γατάκια να παίξει μαζί τους αυτή είχε διαλέξει εκείνο. «Πως θα το ονομάσεις το γατάκι;» Ρώτησα.
«All Ball, ο Μπάλας», σημείωσε η Κόκο.
«Ναι», είπα, «σαν μια μπάλα, που δεν έχει ουρά». Και οι γορίλες δεν έχουν ουρά, ίσως για αυτό αυτοί οι δύο έγιναν και φίλοι. Ο Μπάλας έμεινε όλη τη νύχτα. Μέχρι το τέλος της εβδομάδας έγινε μόνιμο μέλος του νοικοκυριού μας….
Η Κόκο είχε το γατάκι της επιτέλους. Ο Μπάλας ήταν μια ασυνήθιστη γάτα, ήταν επιθετικός, ανέβαινε στους ανθρώπους και τους δάγκωνε χωρίς λόγο. Όπως επίσης και την Κόκο. «Δάγκωμα γάτας. Ανόητο », ανέφερε η Κόκο, αλλά δεν αντέδρασε ποτέ. Η Κόκο αγαπούσε τον Μπάλα παρά την άτακτη συμπεριφορά του.
«Πες μου μια ιστορία για τον Μπάλα», είπα.
«Κόκο αγαπάει τον Μπάλα», έδειχνε.
Ένα ομιχλώδες πρωί του Δεκεμβρίου, ένας από τους βοηθούς μου με ειδοποίησε ότι ο Μπάλας είχε χτυπηθεί από αυτοκίνητο. Πέθανε ακαριαία.
Ήμουν σοκαρισμένη και απροετοίμαστη. Δεν γνώριζα το πόσο προσκολλημένη ήταν η Κόκο με τον Μπάλα και δεν είχα ιδέα πώς θα την επηρεάσουν όλα αυτά. Το γατάκι της σήμαινε πάρα πολλά για αυτήν. Ήταν το μωρό της. Πήγα αμέσως στην Κόκο. Της είπα ότι ο Μπάλας είχε χτυπηθεί από ένα αυτοκίνητο και ότι δεν θα τον δει ξανά. Η Κόκο δεν απάντησε. Νόμιζα ότι δεν κατάλαβε. Η Κόκο μου έδειξε “SAD – Λυπημένη”. Δέκα λεπτά αργότερα, άκουσα την Κόκο να κλαίει. Ήταν λυγμός- μια δυνατή φωνή, εσωτερική έσκισε τον αέρα. Έκλαψα κι εγώ. Τρεις μέρες αργότερα, η Κόκο και εγώ συζητήσαμε για τον Μπάλα: «Θέλεις να μιλήσεις για το γατάκι σου;» ρώτησα. «Κλαίω» έδειξε η Κόκο. «Πες μου περισσότερα για αυτό; ρώτησα. «Τυφλή» είπε αυτή. «Δεν τον βλέπουμε πια, έτσι;» «Τι συνέβη στο γατάκι σου;» Ρώτησα. «Γάτα κοιμάται» σημείωσε η Κόκο.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, η Κόκο είδε μια εικόνα ενός γκρίζου τάμπι γάτου που έμοιαζε πολύ με τον Μπάλα.
Έδειξε την εικόνα και σημείωσε «Κλάμα, λυπημένη, συνοφρυωμένη». Καθώς πλησιάζαμε τα Χριστούγεννα, ήθελα να πάρω στην Κόκο ένα νέο γατάκι. Δεν είχα ιδέα πόσο δύσκολο θα ήταν αυτό. Στις 20 Δεκεμβρίου, η Μπάρμπαρα την ρώτησε «Τι θα θέλατε για τα Χριστούγεννα;» «Γάτα, γάτα τίγρης» ήταν η απάντηση της Κόκο. Τον Ιανουάριο έδειξα στον Κόκο μια εικόνα τριών γατιών. Το ένα είχε μακριά ουρά, το άλλο μια μικρή ουρά και το τρίτο ήταν χωρίς ουρά. «Ποιο θα ήθελες;» ρώτησα. «Αυτό» έδειξε η Κόκο αυτό χωρίς ουρά. «Θα σου πάρουμε ένα γατάκι», είπα. «εντάξει;» «Καλός. Ωραία» απάντησε η Κόκο. «Πώς νιώθεις για τα γατάκια;» ρώτησα. «Γορίλας γάτες επισκεφτεί Κόκο αγαπάει» έδειξε. Η Κόκο ήταν έτοιμη για ένα νέο γατάκι! Το χειρότερο μέρος αυτής της περιόδου ήταν το συναίσθημά μου ότι απογοήτευσα την Κόκο. Παρακολουθούσα καθώς κάποιος θα την ρωτούσε, «Πού είναι η γάτα σου;» και θα κοίταζε σχεδόν με απορία, σαν να έψαχνε τον Μπάλα!
Αντί επίλογου
Η Κόκο μας άφησε να δούμε βαθύτερα στην ψυχή ενός ζώου όσο κανένα άλλο. Και επίσης αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα πως ένα άγριο πλάσμα μπορεί να διδαχθεί από εμάς μια γλώσσα και να εκφράσει σκέψεις και συναισθήματα (αυτονόητα, που υπάρχουν σε όλα τα είδη). Μπορεί να διδαχθεί και συμπεριφορά και διάφορα κόλπα. Αλλά εντέλει ποιος δίδαξε; Και ποιος διδάσκει ποιον, ρωτάω εγώ;
Ποιος μας διδάσκει αγάπη, κατανόηση, συμπόνοια, στοργή, αποδοχή, σεβασμό, ανιδιοτέλεια, ελπίδα; Ποιος άλλος αν όχι οι συγκάτοικοί μας, τα ζώα, σε τούτο το πλανήτη.
Πέθανε ειρηνικά στον ύπνο της στις 21 Ιουνίου 2018 σε ηλικία 46 ετών. Ωστόσο, τα εμπόδια που έσπασε για την αλληλεπίδραση ανθρώπου-ζώου θα είναι η τεράστια παρακαταθήκη που μας άφησε, όπως και την αγάπη και σεβασμό σε άλλα είδη και στην ίδια την φύση, μα φυσικά και η λατρεία της στα χνουδωτά μας φιλαράκια, τα γατιά (λέτε η λατρεία σε αυτά να είναι ακόμη ένα σημάδι νοημοσύνης;) Και σε αυτό έδειξε πιο ανθρώπινη από κάποιους “ανώτερους” homo sapiens, στην σημερινή εποχή μας. Δείτε το μήνυμά της στο YouTube, τα τελευταία τις λόγια προς εμάς και θα καταλάβετε γιατί σας διηγήθηκα όλα αυτά.
Πηγή Στρατής Θεόφιλος